Khi đứng trước việc lựa chọn một cây trumpet mới, bạn sẽ nhận ra có rất nhiều yếu tố cần cân nhắc. Việc có nhiều lựa chọn là điều tích cực, nhưng cũng có thể khiến quá trình ra quyết định trở nên khó khăn, ngay cả với những người đã có kinh nghiệm chơi trumpet.
Chính vì vậy, hướng dẫn này được xây dựng nhằm giúp bạn chọn được cây trumpet phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng. Nội dung dưới đây sẽ giải thích các loại trumpet phổ biến và đưa ra những gợi ý quan trọng khi chọn nhạc cụ.
Kiến Thức Cơ Bản Về Trumpet
Trước khi quyết định mua trumpet, bạn cần hiểu rõ những bộ phận chính cấu tạo nên nhạc cụ này và tạo ra âm thanh đặc trưng, bao gồm đường kính ống, ống dẫn hơi, hệ thống piston, chuông kèn và lớp hoàn thiện bề mặt.
Đường Kính Ống
Đường kính ống là đường kính bên trong của ống trumpet, được đo tại vị trí ống trượt của piston thứ hai. Phần lớn người chơi sử dụng trumpet có đường kính ống vào khoảng 11,6 mm đến 11,7 mm. Những cây kèn có đường kính ống lớn cho phép thổi mạnh mẽ hơn nhưng đòi hỏi nhiều hơi và thể lực hơn, vì vậy thường phù hợp với nhạc công trình độ cao hoặc chuyên nghiệp. Đối với người mới học, đặc biệt là trẻ em, trumpet có đường kính ống nhỏ sẽ phù hợp hơn vì giúp việc kiểm soát hơi và tạo âm thanh ổn định trở nên dễ dàng.
Ống Dẫn Hơi
Ống dẫn hơi, còn gọi là leadpipe, là phần ống nối từ miệng thổi đến ống chỉnh cao độ chính. Bộ phận này có thể được làm từ đồng vàng, đồng đỏ hoặc bạc sterling. Đồng đỏ thường được ưa chuộng trên trumpet dành cho học sinh vì ít bị ăn mòn hơn. Đồng vàng cần được vệ sinh thường xuyên hơn để duy trì chất lượng. Ngoài ra còn có thiết kế ống dẫn hơi đảo chiều, trong đó ống chỉnh cao độ trùm ra ngoài thay vì lồng vào bên trong ống dẫn hơi. Đây được xem là một nâng cấp đáng giá vì giúp giảm lực cản, mang lại cảm giác thổi nhẹ và thông thoáng hơn.
Hệ Thống Piston
Piston trumpet được chế tạo từ nhiều loại vật liệu khác nhau. Piston mạ niken thường xuất hiện trên trumpet học sinh nhờ độ cứng, độ bền cao và khả năng hoạt động tốt ngay cả khi không được vệ sinh thường xuyên. Piston Monel là một hợp kim phổ biến khác. Monel mềm hơn niken mạ và cần được vệ sinh, tra dầu thường xuyên để đạt hiệu suất tối ưu. Tuy nhiên, vật liệu này có khả năng chống ăn mòn rất cao, tuổi thọ dài và sau thời gian sử dụng sẽ cho cảm giác bấm rất mượt. Nhiều cây trumpet chuyên nghiệp và một số model học sinh cũng sử dụng piston Monel, nhưng thường đây là đặc điểm nâng cấp của trumpet trung cấp. Piston thép không gỉ là một lựa chọn khác, mang lại hiệu suất tốt và đôi khi xuất hiện trên trumpet trung cấp và chuyên nghiệp.
Yếu tố quan trọng nhất của piston là khả năng hoạt động nhanh và trơn tru. Điều này phụ thuộc vào quá trình lapping, tức là công đoạn hoàn thiện cuối cùng để piston khớp hoàn hảo với xy lanh. Những cây trumpet nâng cấp thường có piston được lapping thủ công bởi thợ lành nghề, đảm bảo độ chính xác và độ mượt tối ưu.
Chuông Kèn
Vật liệu làm chuông kèn cũng rất đa dạng. Đồng vàng là loại phổ biến nhất, được sử dụng trên cả trumpet học sinh lẫn trumpet chuyên nghiệp. Chuông bằng đồng hồng mang lại âm thanh ấm và trầm hơn. Chuông bạc ít phổ biến hơn và thường chỉ xuất hiện trên các mẫu cao cấp. Mạ niken từng là một lựa chọn phổ biến trong quá khứ nhưng hiện nay ít được sử dụng.
Quan trọng hơn cả vật liệu là cách chế tác chuông kèn. Chuông chất lượng cao nhất thường được làm từ một miếng kim loại duy nhất, được thợ thủ công rèn thủ công trên khuôn. Loại chuông này được đánh giá cao vì khả năng rung đồng đều, tạo âm thanh giàu nhạc tính. Trumpet học sinh và trung cấp thường sử dụng chuông hai mảnh được hàn lại, trong khi trumpet chuyên nghiệp thường có chuông một mảnh. Trong những năm gần đây, công nghệ hàn plasma đã giúp chuông hai mảnh đạt chất lượng gần tương đương chuông một mảnh và đôi khi được áp dụng cho trumpet trung cấp. Kích thước và độ loe của chuông cũng khác nhau, ảnh hưởng tinh tế đến âm sắc tổng thể của nhạc cụ.
Lớp Hoàn Thiện Bề Mặt
Trumpet thường được phủ một lớp sơn trong suốt trên bề mặt đồng đã được đánh bóng. Một kiểu hoàn thiện khác là mạ bạc, được đánh giá cao hơn sơn phủ vì lớp mạ mỏng hơn, cho phép kim loại rung tự do hơn, từ đó tạo ra âm thanh sáng và vang hơn. Trumpet mạ niken phủ sơn với nhiều màu sắc khác nhau, kể cả màu đen, mang lại vẻ ngoài độc đáo và thu hút cho những người chơi không quá gắn bó với phong cách truyền thống.
Các Loại Kèn Trumpet
Gia đình kèn trumpet bao gồm rất nhiều loại khác nhau. Mỗi loại có đặc điểm riêng và phù hợp với những thể loại âm nhạc nhất định. Nội dung dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự đa dạng của các dòng trumpet hiện nay.
Trumpet Bb
Trumpet Bb là loại phổ biến nhất trong họ trumpet. Với âm sắc ấm, dễ hòa quyện trong nhiều dạng dàn nhạc khác nhau, trumpet Bb được sử dụng rộng rãi trong hầu hết các thể loại âm nhạc, từ cổ điển đến nhạc pop và jazz hiện đại.
Bb cũng là cao độ phổ biến nhất dành cho người mới bắt đầu, bởi có số lượng lớn bản nhạc và giáo trình được biên soạn riêng cho loại trumpet này.
Để việc lựa chọn trở nên dễ dàng hơn và giúp bạn tìm được cây trumpet phù hợp với trình độ cũng như ngân sách, các nhà sản xuất thường phân chia trumpet Bb thành ba nhóm là học sinh, trung cấp và chuyên nghiệp.
Trumpet Bb Dành Cho Học Sinh
Hầu hết các hãng sản xuất trumpet đều có nhiều mẫu được thiết kế riêng cho người mới học. Những cây trumpet ở phân khúc này thường có giá thành hợp lý, độ bền cao và tích hợp nhiều đặc điểm giúp người mới dễ làm quen và hứng thú hơn khi chơi. Ví dụ, đường kính ống nhỏ giúp người học dễ tạo ra âm thanh đầy đặn mà không cần tốn quá nhiều hơi.
Mẫu Prelude by Conn Selmer TR711 sử dụng đường kính ống khoảng 11,65 mm, giúp người chơi dễ dàng tạo âm thanh tròn đầy. Đây là một cây trumpet được chế tạo chắc chắn và rất phù hợp cho người mới bắt đầu.
Trumpet Bb Trung Cấp
Đối với những học viên đã tiến bộ, trumpet dành cho người mới học có thể trở nên hạn chế về khả năng thể hiện âm thanh. Vì vậy, các nhà sản xuất thiết kế trumpet trung cấp với nhiều tính năng nâng cao, giúp người chơi đang phát triển kỹ năng đạt được âm thanh dày và giàu nhạc tính hơn, nhưng vẫn không đòi hỏi chi phí cao như các mẫu chuyên nghiệp.
Yamaha YTR 4335GII là một ví dụ tiêu biểu với chuông bằng đồng vàng có độ loe rộng, mang lại âm thanh dày và hỗ trợ hình thành kỹ thuật chơi tốt. Đây là lựa chọn rất phù hợp cho người chơi ở trình độ trung cấp.
Trumpet Bb Chuyên Nghiệp
Trumpet chuyên nghiệp được chế tạo từ những vật liệu cao cấp nhất, với quy trình gia công tỉ mỉ và được thiết kế dựa trên nhu cầu của các nghệ sĩ biểu diễn giàu kinh nghiệm. Những người chơi trumpet chuyên nghiệp hoặc bán chuyên đang tìm kiếm âm thanh và độ phản hồi tối ưu sẽ đặc biệt quan tâm đến phân khúc này.
Getzen 3003 Genesis Custom Series sở hữu đường kính ống lớn khoảng 11,73 mm, hệ thống ống dẫn hơi có thể thay thế và chuông bằng đồng vàng một mảnh được rèn thủ công. Mẫu trumpet này được thiết kế dành riêng cho những người chơi dày dạn kinh nghiệm.
Trumpet Bb Dành Cho Diễu Hành
Bên cạnh việc phân loại theo trình độ, nhiều hãng cũng sản xuất trumpet chuyên dùng cho ban nhạc diễu hành. Độ bền là yếu tố quan trọng hàng đầu đối với nhạc cụ diễu hành. Ngoài ra, trumpet diễu hành thường có chuông lớn, được thiết kế để hướng âm thanh mạnh mẽ ra phía trước và kết cấu chắc chắn nhằm đáp ứng các động tác di chuyển nhanh.
Trumpet Bass
Trumpet bass thường được chơi bởi các nghệ sĩ trombone, tuy nhiên cũng có nhiều nghệ sĩ trumpet nổi tiếng thành thạo nhạc cụ này và thường xuyên biểu diễn cùng nó. Nghệ sĩ trumpet người Anh Philip Jones và Rashawn Ross của ban nhạc Dave Matthews Band là những ví dụ tiêu biểu.
Trumpet bass có cao độ tương đương với trombone và thường được chỉnh ở giọng C hoặc Bb. Nhạc cho trumpet bass được viết ở khóa Sol nhưng khi phát ra sẽ thấp hơn một quãng tám đối với trumpet bass C hoặc thấp hơn một quãng chín trưởng đối với trumpet bass Bb.
Mặc dù trumpet trượt không phải là lựa chọn phổ biến cho người mới học trumpet, nhưng đây có thể là một lựa chọn hợp lý cho người chơi trombone muốn làm quen với nhạc cụ dùng piston, hoặc cho nghệ sĩ trumpet muốn mở rộng phạm vi âm vực với một nhạc cụ có cao độ thấp hơn.
Kanstul 1088 1 Bass Trumpet mang đến âm thanh lớn, dày và giàu kim loại, là lựa chọn hàng đầu của nhiều nghệ sĩ trumpet chuyên nghiệp.
Trumpet C
Dù không phổ biến bằng trumpet Bb, trumpet C vẫn được sử dụng khá rộng rãi và ngày càng được ưa chuộng trong một số môi trường biểu diễn.
Trumpet C xuất hiện nhiều trong dàn nhạc giao hưởng, nơi nó thường được sử dụng song song với trumpet Bb. Được chỉnh cao hơn trumpet Bb một cung, trumpet C có thân kèn nhỏ hơn đôi chút, tạo ra âm thanh sáng, rõ ràng và rất phù hợp với các tác phẩm giao hưởng.
Đối với người chơi chuyên nghiệp cũng như học viên nâng cao, trumpet C là một lựa chọn tốt để mở rộng kỹ năng và khả năng biểu diễn.
Trumpet E
Ngoài trumpet Bb và C là hai loại phổ biến nhất, các mẫu trumpet có cao độ cao hơn cũng khá dễ tìm. Những nhạc cụ chuyên biệt này thường được sử dụng trong âm nhạc giao hưởng, nơi cao độ cao hơn giúp cải thiện độ chính xác và tạo cảm giác bấm ngón tự nhiên hơn.
Trumpet E là một ví dụ điển hình. Mặc dù không được sử dụng thường xuyên như trumpet Bb, C hay Eb, trumpet E vẫn là một bổ sung giá trị trong bộ sưu tập của các nghệ sĩ giao hưởng chuyên nghiệp. Trong nhiều trường hợp, cao độ E được tích hợp trong các mẫu trumpet kết hợp, sử dụng chuông có thể thay đổi để đáp ứng nhiều giọng cao khác nhau.
B&S 3117JH Challenger II được chế tác dành cho những nghệ sĩ trumpet khó tính nhất, với chuông E và Eb có thể thay thế, được rèn thủ công nhằm mang lại chất lượng âm thanh tối ưu.
Trumpet Piccolo
Đối với những nghệ sĩ trumpet thường xuyên đảm nhận các đoạn nhạc có cao độ rất cao, đặc biệt phổ biến trong các tác phẩm của Bach và nhiều bản nhạc Baroque, trumpet piccolo là một nhạc cụ gần như không thể thiếu.
Trumpet piccolo được chỉnh ở giọng Bb, cao hơn một quãng tám so với trumpet Bb tiêu chuẩn, và hầu như luôn đi kèm thêm một ống dẫn hơi phụ, cho phép người chơi hạ cao độ của nhạc cụ xuống giọng La. Ngoài ra, đa số các mẫu trumpet piccolo còn được trang bị thêm piston thứ tư, giúp mở rộng âm vực xuống thấp hơn một quãng bốn đúng. Sự kết hợp của các đặc điểm này mang lại tính linh hoạt cao, khiến trumpet piccolo trở thành khoản đầu tư rất xứng đáng cho người chơi trung cấp và chuyên nghiệp.
Getzen 3916 Custom Series Bb A Piccolo Trumpet được trang bị ống dẫn hơi bằng đồng mạ niken cho cả giọng Bb và La, cùng chuông kèn đường kính khoảng 10,2 cm, mang lại khả năng phát âm mạnh mẽ và rõ ràng.
Trumpet Bỏ Túi
Những nghệ sĩ trumpet thường xuyên di chuyển chắc chắn sẽ hài lòng khi biết rằng họ có một lựa chọn còn nhỏ gọn hơn cả trumpet tiêu chuẩn. Bằng cách cuộn hệ thống ống kèn chặt hơn rất nhiều, trumpet bỏ túi vẫn giữ nguyên âm vực của trumpet thông thường nhưng có kích thước nhỏ gọn, dễ dàng mang theo trong hành lý cá nhân.
Mặc dù dòng trumpet này mang lại sự tiện lợi lớn cho việc luyện tập hằng ngày, chúng thường không phù hợp cho biểu diễn sân khấu. Tuy nhiên, vẫn có một số nghệ sĩ jazz sử dụng trumpet bỏ túi trong các buổi diễn để tạo điểm nhấn độc đáo.
Dù có thiết kế rất nhỏ gọn, Allora MXPT 5801 BK Black Nickel Series Pocket Trumpet vẫn tương thích với đầu thổi trumpet tiêu chuẩn, giúp người chơi dễ dàng làm quen và sử dụng.
Trumpet Trượt
Trumpet trượt không phải là lựa chọn phổ biến cho người mới học trumpet, nhưng lại là một phương án đáng cân nhắc đối với người chơi trombone trượt muốn rèn luyện kỹ năng trên nhạc cụ sử dụng piston, hoặc đối với nghệ sĩ trumpet muốn mở rộng khả năng biểu diễn với nhạc cụ có cao độ thấp hơn.
Những người chơi trumpet muốn làm phong phú màu sắc âm thanh và tìm kiếm thử thách mới có thể lựa chọn trumpet trượt, loại bỏ hoàn toàn hệ thống piston. Dù không được khuyến nghị cho người mới bắt đầu, trumpet trượt là nhạc cụ thứ hai rất thú vị dành cho các nghệ sĩ jazz giàu kinh nghiệm. Ngoài ra, trumpet trượt còn được sử dụng trong một số tác phẩm giao hưởng thời kỳ Baroque và Phục Hưng.
Miraphone 63 Soprano Trombone Slide Trumpet loại bỏ piston và thay thế bằng cần trượt, với hai đường kính ống khoảng 10,9 cm và 11,4 cm, mang lại khả năng kiểm soát âm thanh linh hoạt.
Trumpet Nghi Lễ
Trong các bối cảnh biểu diễn mang tính nghi lễ, nghệ sĩ trumpet thường lựa chọn những mẫu nhạc cụ có thiết kế cầu kỳ và trang trọng hơn so với trumpet thông thường. Đó chính là vai trò của trumpet nghi lễ. Bằng cách cuộn thân kèn chặt hơn, các nhà sản xuất có thể kéo dài phần ống thẳng, giúp chuông kèn vươn xa ra phía trước người chơi.
Đây không phải là loại trumpet thường dùng cho biểu diễn giao hưởng hay jazz, nhưng lại rất quen thuộc trong các buổi diễu hành và nghi thức trang trọng.
Kanstul 910 Series Bb Herald Fanfare Trumpet được chế tác tinh xảo, sở hữu đường kính ống khoảng 12,2 mm và được trang bị vòng gắn cờ, rất phù hợp cho các sự kiện nghi lễ.
Trumpet Eb Và D
Trumpet giọng Mi giáng và Re ngày càng được một số nghệ sĩ giao hưởng ưa chuộng nhờ khả năng thể hiện tốt các tác phẩm khai thác âm vực cao nhất của trumpet.
Phần lớn các mẫu trumpet Eb được trang bị thêm một bộ ống chỉnh cao độ, cho phép người chơi chuyển đổi nhạc cụ sang giọng Re khi cần thiết.
Thay vì sử dụng ống hoặc ống dẫn hơi có thể thay đổi, Kanstul 1523 Series Eb D Trumpet được thiết kế với hai chuông chỉnh âm riêng biệt, cho phép chuyển đổi linh hoạt giữa giọng Eb và D.
Nên Thuê Hay Mua Trumpet
Khi mua trumpet cho người mới học, bạn có thể cân nhắc việc thuê nhạc cụ do chưa chắc chắn về mức độ gắn bó lâu dài. Tuy nhiên, việc mua trumpet ngay từ đầu cũng mang lại nhiều lợi ích đáng kể.
Chi phí thuê dài hạn có thể tăng lên rất nhanh. Trên thực tế, một cây trumpet dành cho học sinh có khả năng chơi tốt thường có giá thấp hơn tổng chi phí thuê trong vòng một năm.
Một cây trumpet học sinh được lựa chọn kỹ lưỡng và bảo quản tốt sẽ giữ được giá trị và thường có thể thu lại phần lớn chi phí ban đầu khi bán lại hoặc đổi lên trumpet trung cấp.
Nhạc cụ thuê thường đã qua sử dụng nhiều lần, có thể xuất hiện các vết trầy xước, móp méo, và người thuê cũng phải chịu trách nhiệm đối với mọi hư hỏng phát sinh trong quá trình sử dụng.
Xem thêm:
