Việc mua một cây clarinet mới, dù đó là cây clarinet đầu tiên của bạn hay là một nhạc cụ nâng cấp lên phân khúc cao hơn, luôn là một quyết định lớn với rất nhiều yếu tố cần cân nhắc. Hãy đọc tiếp để tìm hiểu những đặc điểm và bộ phận quan trọng cần xem xét, từ đó giúp bạn lựa chọn được cây clarinet phù hợp nhất với nhu cầu và định hướng chơi nhạc của mình.
Clarinet bao gồm nhiều loại nhạc cụ khác nhau, được phân biệt dựa trên quãng âm và hệ thống cao độ. Để bắt đầu, bạn cần xác định rõ loại clarinet nào phù hợp nhất với bản thân. Nhằm hỗ trợ bạn trong bước đầu này, hướng dẫn mua clarinet sẽ giới thiệu những kiến thức cơ bản thông qua việc tìm hiểu các loại clarinet phổ biến và những điểm cần lưu ý đối với từng loại.
Cấu Tạo Của Clarinet
Một cây clarinet bao gồm năm bộ phận chính cấu thành nên toàn bộ nhạc cụ, được lắp ráp theo thứ tự như sau: ống ngậm mouthpiece ký hiệu A, ống nối barrel ký hiệu B, thân trên upper joint ký hiệu C, thân dưới lower joint ký hiệu D và chuông bell ký hiệu E. Mỗi bộ phận đều đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến âm thanh, cao độ và cảm giác khi chơi clarinet.
Vật Liệu Thân Clarinet
Clarinet chủ yếu được chế tạo từ hai loại vật liệu là nhựa và gỗ.
Loại nhựa được sử dụng trong clarinet là nhựa chuyên dụng, được thiết kế riêng cho mục đích sản xuất nhạc cụ. Ưu điểm của nhựa là độ bền cao, khả năng chịu va đập tốt, đồng thời vẫn sở hữu những đặc tính âm học cần thiết để tạo ra âm thanh mang đúng bản chất của clarinet. Phần lớn các cây clarinet làm từ nhựa thuộc phân khúc dành cho học sinh và người mới bắt đầu.
Loại gỗ truyền thống được sử dụng để chế tạo clarinet là grenadilla, còn được gọi là African blackwood hoặc gỗ mpingo. Nhờ mật độ gỗ cao, grenadilla được các học viên trình độ nâng cao và nghệ sĩ chuyên nghiệp ưa chuộng bởi âm thanh đặc trưng cùng độ cộng hưởng rõ rệt mà chỉ clarinet gỗ mới có thể mang lại. Tuy nhiên, nhược điểm của clarinet gỗ là cần được chăm sóc đúng cách để đảm bảo tuổi thọ lâu dài, điều mà không phải học sinh nào cũng đủ kỷ luật để thực hiện. Độ ẩm phù hợp là yếu tố then chốt giúp duy trì tình trạng tốt của clarinet grenadilla, bởi sự thay đổi độ ẩm quá lớn có thể gây nứt thân gỗ và làm hỏng nhạc cụ. Môi trường có độ ẩm không khí ổn định là lý tưởng nhưng trên thực tế rất khó duy trì. May mắn thay, vẫn có những phương pháp bảo quản clarinet gỗ đúng cách giúp đảm bảo nhạc cụ có thể sử dụng bền bỉ trong thời gian dài.
Ngoài ra, còn có một phân nhóm clarinet gỗ đặc biệt được gọi là clarinet Greenline do hãng Buffet Crampon sản xuất. Những cây clarinet này được chế tạo từ 95 phần trăm sợi gỗ grenadilla kết hợp với 5 phần trăm sợi carbon và nhựa epoxy, đồng thời trải qua quy trình sản xuất tương tự như các mẫu clarinet làm từ grenadilla nguyên khối. Ưu điểm của clarinet Greenline là khả năng chịu được sự thay đổi của nhiệt độ và độ ẩm, yêu cầu bảo dưỡng thấp hơn và không gặp tình trạng nứt thân gỗ.
Hệ Thống Phím Và Lớp Mạ
Hệ thống phím của clarinet thường được mạ niken hoặc mạ bạc, trong một số trường hợp hiếm là mạ vàng. Phím mạ niken có độ bền cao, ít bị xỉn màu hơn so với phím mạ bạc và có bề mặt sáng bóng. Phím mạ bạc sở hữu vẻ ngoài rất bắt mắt với sắc ánh ấm và rực rỡ, mang lại cảm giác tiếp xúc dễ chịu khi chơi, nhưng lại dễ bị xỉn màu hơn niken. Khi được chăm sóc đúng cách, phím mạ bạc vẫn có thể giữ được vẻ đẹp và độ sáng trong suốt vòng đời của nhạc cụ.
Kiểu Dáng Bore
Clarinet được sản xuất với nhiều kiểu và kích thước bore khác nhau, tức là đường kính và hình dạng bên trong thân clarinet. Nhìn chung, clarinet có bore nhỏ giúp học sinh dễ kiểm soát cao độ và chơi đúng tông hơn. Clarinet có bore lớn mang lại sự linh hoạt cao hơn về cao độ, thường được các nghệ sĩ jazz ưa chuộng vì cho phép bẻ nốt, luyến láy và tạo ra âm thanh lớn, dày, đủ độ vang để thể hiện tốt trong môi trường ban nhạc.
Kẹp Dăm Ligature
Mặc dù chỉ là một bộ phận nhỏ, kẹp dăm ligature lại có ảnh hưởng rất lớn đến âm sắc và khả năng chơi của clarinet. Ligature có nhiệm vụ cố định dăm vào ống ngậm và kiểm soát mức độ rung của dăm. Để giúp người chơi tạo ra âm thanh đầy đặn và giàu nhạc tính, ligature cần cho phép dăm rung tự do trong khi vẫn giữ chắc chắn ở đúng vị trí. Một ligature được thiết kế tốt còn giúp hạn chế sự hao mòn của dăm, nhờ đó bạn có thể sử dụng mỗi chiếc dăm lâu hơn và hiệu quả hơn.
Các Loại Dăm Clarinet
Không phải tất cả các loại dăm clarinet đều giống nhau. Hầu hết những người chơi có kinh nghiệm đều cho rằng chỉ cần thay đổi loại dăm sử dụng cũng có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn về âm thanh.
Trước hết, trên thị trường có rất nhiều thương hiệu dăm để lựa chọn. Rico, một nhà sản xuất đến từ Hoa Kỳ, và Vandoren, thương hiệu của Pháp, là hai cái tên được khuyến nghị nhiều nhất cho người mới bắt đầu. Ngoài ra, những nhà sản xuất dăm phổ biến khác còn có Rigotti, Selmer và Legere.
Bên cạnh việc chọn thương hiệu, người chơi clarinet còn cần quan tâm đến độ cứng và kiểu cắt của dăm. Độ cứng của dăm trải dài từ mềm đến cứng, thường được đánh giá theo thang điểm từ 1 đến 5, trong đó mức 5 là cứng nhất. Dăm cứng tạo ra âm thanh đầy đặn và dày hơn, trong khi dăm mềm lại dễ thổi hơn, vì vậy rất phù hợp với đa số người mới học. Ngoài ra, dăm clarinet còn có hai kiểu cắt khác nhau là cắt thường và cắt French file. Người chơi trình độ cao thường đánh giá cao khả năng phản hồi nhanh của dăm French file, trong khi người mới bắt đầu có thể không thấy sự khác biệt này xứng đáng với mức giá cao hơn một chút.
Các Loại Ống Nối Barrel
Nếu bạn đang cân nhắc nâng cấp cây clarinet hiện tại của mình, việc mua một ống nối barrel mới có thể mang lại sự cải thiện rõ rệt về âm sắc, cao độ và độ nhạy khi chơi.
Ống nối clarinet Ridenour Ivorolon được làm từ cao su nguyên chất không pha hợp kim, có độ bền rất cao và sở hữu đặc tính âm thanh tương tự như gỗ hồng mộc Honduras cao cấp.
Âm Thanh Clarinet
Nhìn chung, âm thanh clarinet lý tưởng là âm thanh giàu nội lực, tối, tập trung, có nền âm cơ bản rõ ràng và sự pha trộn dễ chịu của các họa âm, bao gồm cả họa âm thấp và cao. Sự hiện diện nhiều hay ít của họa âm phụ thuộc vào gu thẩm âm cá nhân, nhưng một cây clarinet tốt luôn phải tạo ra âm nền mượt mà, chắc và cân bằng.
Các Loại Clarinet
Gia đình clarinet bao gồm nhiều loại nhạc cụ khác nhau, được phân biệt dựa trên cao độ, kiểu dáng thân và kích thước. Nhiều nghệ sĩ clarinet thường sử dụng luân phiên nhiều mẫu clarinet khác nhau, lựa chọn nhạc cụ phù hợp nhất với từng thể loại âm nhạc hoặc thậm chí từng tác phẩm cụ thể.
Hướng dẫn này sẽ giải thích các mẫu clarinet khác nhau và những bối cảnh biểu diễn mà mỗi loại phát huy hiệu quả tốt nhất.
Clarinet Soprano
Khi nghĩ đến clarinet, hình ảnh xuất hiện trong đầu bạn nhiều khả năng là cây clarinet soprano với thân dài và mảnh, kiểu dáng quen thuộc mà hầu hết mọi người đều nhận ra ngay. Tuy nhiên, clarinet soprano không chỉ là một loại duy nhất mà thực chất là một phân nhóm bao gồm nhiều mẫu clarinet khác nhau, được phân biệt bởi cao độ và đặc tính âm thanh riêng biệt.
Là một mẫu Bb rất được ưa chuộng dành cho người mới bắt đầu, clarinet học sinh Buffet Crampon B12 sử dụng chất liệu nhựa resin có khả năng mô phỏng âm thanh và vẻ ngoài của gỗ grenadilla.
Clarinet Bb
Clarinet Bb là loại clarinet phổ biến nhất hiện nay. Nhạc cụ này được sử dụng trong rất nhiều thể loại âm nhạc, từ các tác phẩm của Mozart cho đến nhạc diễu hành, nhưng đặc biệt nổi bật trong jazz, swing và Dixieland. Một kho tàng tác phẩm âm nhạc đồ sộ đã được sáng tác riêng cho clarinet Bb, vì vậy đây là lựa chọn quen thuộc nhất cho người mới học. Ngoài ra, clarinet Bb còn là nhạc cụ chuyển đổi lý tưởng, giúp người chơi dễ dàng tiếp cận và học thêm saxophone hoặc flute trong tương lai.
Phù hợp cho học viên nâng cao và người chơi trình độ trung cấp, clarinet Yamaha YCL 650 Bb là mẫu clarinet gỗ grenadilla với hệ thống phím mạ bạc và thiết kế ống trong dạng hình trụ, giúp người chơi dễ dàng kiểm soát cao độ và giữ đúng tông khi biểu diễn.
Clarinet A
Mặc dù clarinet Bb là loại được sử dụng phổ biến nhất, clarinet A vẫn đóng vai trò rất quan trọng đối với nhiều người chơi, đặc biệt là những nghệ sĩ theo đuổi âm nhạc cổ điển.
Trên thực tế, khi biểu diễn các tác phẩm cổ điển, nghệ sĩ clarinet thường xuyên chuyển đổi giữa clarinet Bb và clarinet A, đôi khi ngay trong cùng một bản nhạc. Nguyên nhân là vì dù hoàn toàn có thể chuyển tông các bản nhạc viết cho clarinet A để chơi trên clarinet Bb, nhưng việc này sẽ khiến phần trình diễn trở nên khó hơn đáng kể và âm nhạc tạo ra cũng có thể không đạt được chất lượng mong muốn.
Các nghệ sĩ clarinet cổ điển thường mang theo một hộp nhạc cụ chứa cả clarinet Bb và clarinet A. Vì vậy, nếu bạn là người chơi ở trình độ trung cấp và có định hướng tập trung chủ yếu vào âm nhạc cổ điển, bạn nên cân nhắc sở hữu thêm một cây clarinet A bên cạnh cây Bb phổ biến hơn.
Được chế tác từ gỗ m’pingo và thiết kế để đáp ứng những yêu cầu khắt khe của nghệ sĩ clarinet chuyên nghiệp, Buffet Crampon Prestige R13 A là lựa chọn cao cấp dành cho người chơi chuyên nghiệp.
Clarinet Eb
Mặc dù nhiều người xếp clarinet Eb vào phân nhóm clarinet soprano, nhạc cụ này thường được gọi là clarinet sopranino. Clarinet Eb được các dàn nhạc giao hưởng và ban nhạc hòa tấu sử dụng khá thường xuyên, chủ yếu để đảm nhiệm những giai điệu cao mà clarinet Bb hoặc clarinet A rất khó thể hiện hiệu quả.
Clarinet Eb thường không được khuyến nghị cho người mới bắt đầu. Các nốt cao mà nhạc cụ này tạo ra thường yêu cầu thế bấm phức tạp và người chơi cần có khả năng nghe tinh tế để giữ cao độ thật chính xác. Tuy vậy, clarinet Eb lại là lựa chọn rất hấp dẫn cho những nghệ sĩ giàu kinh nghiệm muốn mở rộng kỹ năng và thử thách bản thân với một nhạc cụ mới.
Với đường kính ống trong khoảng 13 milimét, hệ thống phím mạ niken và thân gỗ, clarinet Eb Amati ACL 261 mang lại giá trị rất tốt so với chi phí đầu tư. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những người chơi đang tìm kiếm một cây clarinet Eb làm nhạc cụ thứ hai.
Clarinet Bass
Mặc dù không phổ biến như các mẫu clarinet soprano, clarinet bass vẫn sở hữu một kho tác phẩm đáng kể và xuất hiện trong nhiều thể loại âm nhạc như cổ điển, giao hưởng, jazz và thậm chí cả nhạc pop. Có kích thước lớn hơn đáng kể so với các loại clarinet khác, clarinet bass thường được đặt trên sàn bằng chân chống ở đáy nhạc cụ hoặc đeo bằng dây đeo hay phụ kiện hỗ trợ khác. Khác với các loại clarinet thông thường, chuông của clarinet bass được hướng lên trên, tạo hình dáng khá giống với saxophone. Clarinet bass thường có hai biến thể. Một số mẫu có quãng trầm xuống đến nốt Eb thấp, với phím thấp nhất nằm trên chuông, trong khi những mẫu khác có quãng âm mở rộng xuống đến nốt C trầm.
Được chỉnh ở giọng Bb, thấp hơn một quãng tám so với clarinet soprano Bb, clarinet bass tạo ra âm thanh trầm sâu, ngọt ngào và rất phù hợp cho cả biểu diễn solo lẫn hòa tấu. Tuy nhiên, do không có các mẫu clarinet bass phổ biến được chỉnh ở giọng A, người chơi đôi khi phải tự chuyển tông bản nhạc, điều này có thể gây khó khăn nhất định cho người mới làm quen với nhạc cụ.
Sở hữu thân Resonite nguyên khối cùng hệ thống phím mạ niken, clarinet bass Selmer 1430LP Bb là một mẫu nhạc cụ bền bỉ, chất lượng cao và rất phù hợp cho người mới bắt đầu.
Clarinet Hòa Âm
Bên cạnh các loại clarinet phổ biến đã đề cập ở trên, còn có nhiều mẫu clarinet khác với các hệ thống cao độ khác nhau. Những nhạc cụ này thường được sử dụng để tạo phần hòa âm thay vì đảm nhiệm giai điệu chính, vì vậy chúng được gọi chung là clarinet hòa âm.
Clarinet C Patricola Model CL7 được sản xuất với hai lựa chọn vật liệu là gỗ grenadilla hoặc gỗ rosewood, cho phép người chơi lựa chọn phong cách và âm sắc phù hợp nhất với sở thích cá nhân.
Nên Thuê Hay Mua Clarinet
Nếu bạn đang tìm nhạc cụ cho một học viên mới bắt đầu, bạn có thể cân nhắc việc thuê clarinet do chưa chắc chắn về mức độ gắn bó lâu dài của người học. Tuy nhiên, việc mua nhạc cụ cũng mang lại nhiều lợi ích đáng cân nhắc.
Chi phí thuê dài hạn có thể tăng lên rất nhanh. Trên thực tế, một cây clarinet dành cho học sinh với khả năng chơi tốt thường có giá mua thấp hơn tổng chi phí thuê trong vòng một năm.
Một cây clarinet học sinh được lựa chọn kỹ lưỡng và bảo quản tốt sẽ giữ được giá trị và thường có thể thu hồi lại một phần đáng kể chi phí ban đầu khi bán lại hoặc đổi lên dòng clarinet trung cấp.
Nhạc cụ cho thuê thường đã qua sử dụng nhiều, dễ xuất hiện vết trầy xước, móp méo. Ngoài ra, bạn cũng phải chịu trách nhiệm cho bất kỳ hư hỏng nào xảy ra trong thời gian thuê.
Chăm Sóc Clarinet
Một cây clarinet mới, hoặc đã được cất giữ trong thời gian dài, cần được làm quen dần với môi trường để tránh nứt gỗ. Có hai nguyên tắc cơ bản bạn nên tuân thủ khi chăm sóc clarinet gỗ grenadilla.
Nguyên tắc thứ nhất là không đặt nhạc cụ gỗ ở những nơi mà bạn sẽ không đặt một em bé. Bạn sẽ không để em bé ngoài trời lạnh hoặc trong xe hơi giữa ngày nóng, vì vậy cũng đừng làm điều đó với clarinet gỗ của bạn.
Nguyên tắc thứ hai là khi không chơi, hãy luôn cất nhạc cụ trong hộp đựng của nó.
Chăm Sóc Trong Môi Trường Khô
Nếu bạn sống ở khu vực có khí hậu khô, clarinet của bạn sẽ cần được chăm sóc kỹ hơn vì độ ẩm trong gỗ bị rút đi rất nhanh, dễ gây ra các vấn đề hư hỏng. Trong trường hợp này, việc sử dụng thiết bị tạo độ ẩm sẽ giúp ngăn gỗ bị khô quá nhanh và hạn chế nguy cơ nứt.
Chăm Sóc Trong Môi Trường Ẩm
Mặc dù duy trì độ ẩm cho clarinet là cần thiết, nhưng độ ẩm quá cao cũng có thể gây hại cho nhạc cụ. Nếu bạn biểu diễn ngoài trời trong điều kiện ẩm ướt, việc tra dầu vào ống trong là đặc biệt quan trọng để giữ cho bên trong luôn sạch sẽ. Ngoài ra, mỗi lần chơi xong, bạn nên vệ sinh clarinet và loại bỏ toàn bộ hơi ẩm trước khi cất lại vào hộp. Độ ẩm dư thừa không chỉ khiến gỗ trở nên giòn và dễ nứt mà còn có thể gây ăn mòn kim loại và phát sinh nấm mốc.
Quá Trình Làm Quen Clarinet Gỗ
Clarinet grenadilla cần được làm quen dần trước khi có thể chơi trong thời gian dài.
Trong tuần đầu tiên, bạn chỉ nên chơi clarinet tối đa 15 phút mỗi ngày và lau khô ống trong cẩn thận sau khi chơi. Sang tuần thứ hai, tăng thời gian chơi lên 30 phút mỗi ngày và tiếp tục lau khô ống trong. Ở tuần thứ ba, thời gian chơi có thể kéo dài 45 phút và vẫn cần lau khô sau mỗi lần chơi. Đến tuần thứ tư, bạn có thể chơi tối đa một giờ mỗi lần và làm sạch hơi ẩm trong ống sau đó. Sau khi hoàn thành quy trình này một cách nghiêm túc, clarinet của bạn sẽ được làm quen hoàn toàn. Dù vậy, bạn vẫn cần duy trì thói quen lau khô ống trong sau mỗi lần chơi để đảm bảo độ bền lâu dài cho nhạc cụ.
Xem thêm:
