Gần đây, tôi nhận ra rằng cây đàn piano đã trở nên... vô hình. Sau hơn hai mươi năm biểu diễn chuyên nghiệp, tầm nhìn của tôi dần thu hẹp khi tôi ngày càng đi sâu vào kỹ thuật chơi và kho tàng tiết mục dành cho piano. Mối quan tâm của tôi chỉ còn giới hạn ở phần đàn mà tôi trực tiếp chạm tới – những phím đàn. Tôi nghĩ điều này không phải hiếm gặp với các nghệ sĩ dương cầm.
Có một sự tách biệt rõ ràng giữa việc chơi đàn và bản thân cây đàn. Ngay cả trong khía cạnh bảo trì đàn, điều này vẫn đúng. Rất hiếm khi một nghệ sĩ piano tham gia vào quá trình chỉnh dây hay sửa chữa cơ học cho nhạc cụ của mình. Chúng tôi thường coi đó là công việc của kỹ thuật viên – phần vì e ngại, phần vì thiếu hiểu biết.
Ngoài ra, còn có sự tách biệt giữa bản sắc của cây đàn và người nghệ sĩ. Có nhiều lý do dẫn đến điều này. Trước tiên, đàn grand piano – đúng như tên gọi – là một trong những nhạc cụ hoành tráng và cồng kềnh nhất. Ngay cả đàn upright cũng không thể gọi là "di động" và không thể dễ dàng cất gọn trong tủ. Vì vậy, cây đàn thường trở thành một phần của nội thất trong gia đình. Với nhiều người, điều này khiến piano dần hòa lẫn vào khung cảnh. Tôi lớn lên cùng một cây đàn trong nhà, và tôi xem sự hiện diện của nó là điều hiển nhiên. Tôi không bao giờ đặt câu hỏi rằng, những cây đàn tôi từng chơi được tạo ra như thế nào. Mỗi cây đàn trong mắt tôi đều có độ chạm cố định, âm sắc cố định và hình dáng cố định. Tôi chỉ quan tâm đến việc luyện tập để bản thân có thể thích nghi với mọi cây đàn, bất kể đặc điểm riêng của chúng.
Khi luyện tập để chuẩn bị cho các buổi biểu diễn và cuộc thi, tôi chỉ chăm chú quan sát đôi tay mình di chuyển trên bàn phím, thay vì suy nghĩ đến toàn bộ cấu trúc cây đàn. Tôi được dạy rằng nghệ sĩ piano phải linh hoạt và chấp nhận bất kỳ cây đàn nào được cung cấp – nhất là khi còn học nhạc viện, nơi mối quan tâm lớn nhất của chúng tôi thường chỉ là tìm được một phòng tập còn trống. Tâm trí tôi bị cuốn vào việc "thích nghi" với nhạc cụ, thay vì thấu hiểu cá tính riêng của từng cây đàn.
Cuộc Gặp Gỡ Định Mệnh Với Fazioli
Tôi có cơ hội đặc biệt đến thăm nhà máy Fazioli tại Sacile, Ý – nơi tạo ra những cây đàn piano được xem là đỉnh cao trong giới nhạc cụ. Tôi được Luca Fazioli, con trai người sáng lập và hiện là Giám đốc Dự án, đích thân dẫn đi tham quan. Ngay khi bước vào, tôi đã cảm nhận một điều rất khác biệt.
Giữa không gian rộng lớn với hàng chục công đoạn, nhóm thợ thủ công tập trung làm việc giữa núi vật liệu thô, nơi ấy lại vô cùng yên tĩnh và tràn đầy sự tôn nghiêm – giống như không khí trong một buổi hòa nhạc hoặc phòng học nhạc viện. Mỗi bước chân tôi đi qua đều khơi dậy cảm giác kính trọng đối với sự tinh xảo và tâm huyết đằng sau từng cây đàn.
Nghệ Thuật Trong Từng Chi Tiết
Tôi chứng kiến những tấm gỗ lớn được ủ và bảo quản kỹ lưỡng – chỉ riêng phần vành đàn đã cần ít nhất sáu tháng để ổn định. Gỗ làm bảng cộng hưởng còn cần tới 18 tháng để “già” và đạt độ ẩm lý tưởng. Đây là bộ phận quan trọng nhất quyết định chất lượng âm thanh của cây đàn.
Khi đi sâu vào các công đoạn, tôi lần đầu thấy những bộ phận lạ lẫm, nhỏ bé nhưng vô cùng thiết yếu – những phần mà tôi chưa từng biết đến, dù đã gắn bó với đàn hơn hai mươi năm. Có hơn 12.000 chi tiết cấu thành nên một cây đại dương cầm. Và tất cả phải kết nối hoàn hảo như một bộ máy chính xác tuyệt đối.
Khám Phá Về Lực Căng Và Cấu Trúc
Tại trạm lắp khung gang, tôi sững người khi biết rằng mỗi cây đại dương cầm phải chịu lực kéo lên đến 30 tấn từ hệ thống hơn 230 dây đàn. Mỗi dây có lực căng khoảng 90 kg. Điều này làm tôi thay đổi hoàn toàn cách cảm nhận: giờ đây, khi nhấn một phím đàn, tôi biết rằng phía sau đó là một lực nội tại khổng lồ, là kết quả của kỹ thuật, khoa học và nghệ thuật hòa quyện.
Máy Đập Phím Và Những Cải Tiến Bất Ngờ
Một điểm thú vị bất ngờ là “máy đập phím” – thiết bị sẽ nhấn từng phím hơn 7.000 lần trong sáu giờ để cây đàn “làm quen” với chuyển động. Tôi cũng được giới thiệu về thiết kế capo d’astro độc quyền của Fazioli – với từng thanh tam giác ngược được điều chỉnh riêng biệt, giúp hạn chế đứt dây và tăng độ ổn định.
Một Cây Đàn, Một Không Gian, Một Câu Chuyện
Trải nghiệm đặc biệt nhất có lẽ là lúc tôi được chơi đàn ngay tại Fazioli Concert Hall – phòng hòa nhạc nằm sát bên nhà máy. Âm thanh của cây đàn vang lên trong không gian ấy mang theo linh hồn của tất cả những người thợ đã góp phần tạo nên nó. Lần đầu tiên tôi thực sự hiểu: để một cây đàn phát huy hết vẻ đẹp, nó cần được đặt trong không gian phù hợp – cả về kích thước, âm học và sự tôn trọng tinh thần của cây đàn.
Cuộc Gặp Không Tưởng Với Người Sáng Lập
Khi đang chơi, tôi bất ngờ được chào đón bởi chính ông Paolo Fazioli – người đã sáng lập nên thương hiệu này. Khoảnh khắc ấy sẽ mãi khắc ghi trong tâm trí tôi. Không phải ai cũng có cơ hội được trò chuyện với người tạo ra nhạc cụ mình đang chơi. Qua vài câu trao đổi ngắn ngủi, tôi cảm nhận được sự đam mê mãnh liệt và tinh thần không ngừng sáng tạo nơi ông – người đang dành cả cuộc đời để hoàn thiện cây đại dương cầm lý tưởng.
Thay Đổi Từ Bên Trong
Chuyến đi ấy đã thay đổi cách tôi lắng nghe và chơi đàn. Giờ đây, tôi không chỉ tập trung vào kỹ thuật, mà còn lắng nghe toàn bộ chiều sâu của âm thanh. Tôi cảm nhận rõ hơn hình dáng và sắc màu của từng dòng nhạc mình chơi, và thấy mình trở thành một người nghệ sĩ biết lắng nghe – với cả đôi tai và trái tim.
Xem Thêm:
