Vị Thế Bị Lãng Quên Của Một Huyền Thoại
Ngày nay, nhiều người dễ dàng bỏ qua Mason & Hamlin khi nghĩ đến những thương hiệu piano đẳng cấp, phần lớn do sức mạnh thương hiệu của Steinway. Tuy nhiên, vào đầu thế kỷ 20 – thời kỳ được gọi là “kỷ nguyên hoàng kim” của ngành chế tạo piano – Steinway không hề thống trị như hiện nay. Trong số những đối thủ đáng gờm tại Mỹ, Mason & Hamlin nổi bật là thương hiệu được đánh giá ngang ngửa, thậm chí vượt trội so với Steinway về mặt thiết kế và chất lượng chế tác.
So với Steinway, piano Mason & Hamlin trong thập niên 1920 có chi phí nguyên vật liệu cao hơn, đòi hỏi nhiều lao động hơn và sản xuất với số lượng ít hơn. Nhiều chuyên gia phục chế piano ngày nay vẫn khẳng định rằng những cây đàn Mason & Hamlin cổ có thiết kế thông minh và tinh xảo hơn nhiều.
Nước Mỹ – Cái Nôi Của Những Phát Minh Vĩ Đại Về Piano
Thế kỷ 19 là thời kỳ Mỹ dẫn đầu thế giới về công nghệ chế tạo piano. Những tên tuổi như Chickering, Knabe, Weber, và sau này là Steinway, đã đưa ra những cải tiến mang tính đột phá như bảng cộng hưởng bằng gang đúc nguyên khối, dây đan chéo (overstrung scale), và cấu trúc khung đàn tiên tiến. Tất cả những yếu tố này hợp lại tạo thành cây đàn piano hiện đại như ta thấy ngày nay.
Mason & Hamlin xuất hiện trên sân chơi piano vào năm 1883, sau khi giành được danh tiếng toàn cầu với dòng đàn reed organ. Với nền tảng là sự tinh tế trong kỹ thuật chế tác và tư duy đổi mới không ngừng, hãng nhanh chóng tạo dấu ấn trong thị trường piano với những thiết kế táo bạo và chất lượng vượt trội.
Khởi Nguồn Của Mason & Hamlin
Mason & Hamlin được thành lập năm 1854 tại Boston bởi Henry Mason và Emmons Hamlin, ban đầu chuyên sản xuất đàn reed organ (đàn phong cầm). Nhờ thiết kế đẹp mắt, âm thanh tinh tế và kỹ thuật chế tạo đỉnh cao, hãng nhanh chóng trở thành tên tuổi hàng đầu thế giới trong lĩnh vực đàn organ. Thành tựu lớn nhất là đoạt giải Nhất tại Triển lãm Paris năm 1867 – một cột mốc gây chấn động thế giới âm nhạc.
Đến năm 1883, Mason & Hamlin bắt đầu sản xuất đàn piano và nhanh chóng gây tiếng vang nhờ chất lượng vượt trội. Tuy nhiên, những cây đàn đầu tiên sử dụng hệ thống lên dây bằng đinh ốc (screw stringer) thay vì chốt gỗ truyền thống – một thiết kế tuy chính xác nhưng không được các kỹ thuật viên ưa chuộng do khó điều chỉnh. Hệ thống này tuy kỹ thuật cao nhưng suýt khiến công ty phá sản vì bị thị trường từ chối.
Câu Chuyện Về Richard Gertz – Thiên Tài Thiết Kế Đàn Piano
Năm 1895, Mason & Hamlin mời Richard Gertz – một nhà thiết kế piano tài năng người Đức – đảm nhận vai trò thiết kế âm thanh (scale designer). Gertz từng làm việc tại Steinway New York và có bề dày kinh nghiệm tại cả châu Âu và Mỹ. Chính ông là người định hình nên những mẫu đàn trứ danh của Mason & Hamlin mà chúng ta biết đến ngày nay.
Những Đổi Mới Định Hình Di Sản Mason & Hamlin
Kiểu Dáng Độc Đáo
Gertz thiết kế phần khung đàn với đường cong đặc biệt ở bên bass, cho phép dây đàn tenor dài hơn và tăng diện tích rung của bảng cộng hưởng, từ đó cải thiện âm trầm rõ rệt.
Rim Siêu Dày
Phần rim (khung gỗ bên trong) được làm từ gỗ maple nguyên tấm, dày và chắc nhất trong ngành. Điều này giúp đàn có độ bền cao và giữ âm tốt hơn vì không bị thất thoát năng lượng âm thanh.
Centripetal Tension Resonator
Sáng chế năm 1900, đây là hệ thống các thanh thép bao quanh bảng cộng hưởng nhằm giữ độ cong ổn định theo thời gian, duy trì độ căng và cải thiện khả năng cộng hưởng.
Rib Cắt Cong (Cut-Crown Ribs)
Thay vì ép cong gân đàn, Gertz cắt chính xác độ cong vào từng thanh rib rồi ép lên bảng cộng hưởng. Kỹ thuật này giúp bảng cộng hưởng không bị căng quá mức, duy trì được độ bền và chất lượng âm thanh trong nhiều thập kỷ.
Mặt Dán Chính Xác Theo Độ Cong Của Soundboard
Thay vì cắt rim theo mặt phẳng hoặc độ dốc chung, Gertz cho cắt rim theo đúng hình dạng bảng cộng hưởng đã định hình sẵn, giúp âm thanh giàu sắc thái và ít bị biến dạng.
Aliquot Có Thể Điều Chỉnh
Hệ thống thanh bán âm được điều chỉnh riêng biệt từng nốt giúp phần âm cao trở nên sắc nét và hài hòa hơn so với các hệ thống đúc cố định khác.
Cầu Dẫn Âm Cong Bằng Gỗ Ghép
Thay vì cắt từ khối gỗ, cầu treble được ghép từ những dải gỗ cong để duy trì hướng vân gỗ liên tục, giúp dẫn truyền âm thanh tốt hơn.
Tấm Gang Bao Toàn Bộ Chu Vi
Khung gang không chỉ chịu lực căng dây mà còn phản hồi âm trở lại bảng cộng hưởng, giúp đàn mạnh mẽ hơn. Gertz mở rộng tấm gang bao quanh cả phần bass – điều mà chưa ai làm trước đó.
Biến Cố Và Kết Thúc Một Kỷ Nguyên
Năm 1917, khi Mỹ tham gia Thế chiến I, làn sóng bài Đức lan rộng khiến Gertz buộc phải rời khỏi nước Mỹ. Ông ra đi trong cay đắng, để lại đằng sau một di sản kỹ thuật bậc thầy.
Giai đoạn từ 1910 đến 1932 được xem là thời kỳ hoàng kim của Mason & Hamlin – đỉnh cao của nghệ thuật chế tác piano trên toàn thế giới. Những cây đàn sản xuất thời kỳ này vượt trội cả Steinway về mặt vật liệu và tay nghề, được bán với giá cao hơn đáng kể. Tuy nhiên, do giá thành đắt đỏ và quy mô sản xuất nhỏ (chỉ 500–1.000 cây mỗi năm), Mason & Hamlin không thể cạnh tranh về số lượng với các đối thủ lớn.
Cuối cùng, giống như nhiều công ty khác, Mason & Hamlin bị sáp nhập vào các tập đoàn lớn nhằm tận dụng lợi thế quy mô. Sau năm 1923, doanh số piano lao dốc vì sự xuất hiện của các hình thức giải trí mới. Dù công ty được mua lại bởi American Piano Company vào năm 1924, xưởng vẫn được giữ nguyên và tiếp tục sản xuất những cây đàn đạt chuẩn mực cao nhất.
Nhưng kỷ nguyên huy hoàng ấy cũng sắp đi đến hồi kết.
Xem Thêm:
