Như chúng ta đã được nhắc lại trong buổi phỏng vấn với Billy Gibbons, vị “Reverend” này là một trong những tay guitar chân chính và dễ nhận ra nhất trên thế giới.
Ngoài một khoảng thời gian ngắn trong thập niên 1960 cùng ban nhạc The Moving Sidewalks và vài album solo, gần như cả sự nghiệp của ông đều gắn liền với ban nhạc ZZ Top của riêng mình. Vào những năm 1970, ZZ Top là hiện thân của một ban nhạc blues-rock Texas đậm chất nổi loạn và đầy uy lực.
Bước sang thập niên 1980, ZZ Top lột xác thành những ông vua video với âm nhạc được sản xuất chỉn chu, nhanh chóng trở thành hiện tượng MTV với loạt hit đình đám như Legs, Got Me Under Pressure, Sharp Dressed Man và Gimme All Your Lovin’.
Từ thập niên 1990 đến nay, họ vẫn tiếp tục lưu diễn và ra mắt thêm nhiều bản nhạc tuyệt vời khác như Pincushion, Rhythmeen, She’s Just Killing Me, Poke Chop Sandwich, My Head’s In Mississippi và Chartreuse. Ở nhiều khía cạnh, giai đoạn này đánh dấu sự trở về với chất nhạc nguyên bản của họ – và ai lại không yêu thích điều đó chứ?
Dù ở giai đoạn nào, bạn sẽ luôn nhận ra những đoạn riff trầm, bụi bặm, cảm giác nhịp điệu “groove” độc đáo, cùng những đoạn solo blues-rock pha pinched harmonics đặc trưng của Billy.
Ví Dụ 1: Phần Đệm Rhythm Guitar
Billy luôn là bậc thầy sáng tác những đoạn guitar điện vừa “catchy” vừa “cool”. Phần đệm của ông lúc nào cũng giàu nhịp điệu, rất đáng để học hỏi.
Trong ví dụ này, từ ô nhịp 1 đến 4, chúng ta bắt đầu bằng những hợp âm “5” được chơi shuffle, khá staccato, đan xen với các diad và một đoạn walking bass ngắn nối tới hợp âm IV – C7.
Tiếp theo, ô nhịp 5 và 6 bổ sung các nốt 5 (G), 6 (A) và b7 (Bb) vào hợp âm C, nhưng không theo kiểu shuffle blues truyền thống. Ở đây, tất cả các nốt được chơi thành một dòng giai điệu trên dây G.
Lưu ý dùng ngón tay trái chặn dây D khi giữ hợp âm C để tắt tiếng dây này khi chơi. Các ô nhịp 7 và 8 lặp lại ý tưởng như ở ô nhịp 1-4, và phần cuối (ô nhịp 9-10) đi xuống từ hợp âm V – D7 đến IV – C7, với hợp âm Db7 quá độ. Chú ý các nốt mute (x) – chúng là linh hồn của cảm giác nhịp điệu.
Ví Dụ 2: Đoạn Turnaround
Đây là một đoạn turnaround kinh điển – nhưng có chút biến tấu!
Ô nhịp 11 là một dòng bass đi xuống, xen kẽ với G pedal tone. Bạn nên chơi bằng hybrid picking như tôi đã làm, hoặc bằng fingerstyle.
Ô nhịp tiếp theo chính là điểm nhấn khác biệt. Thông thường, bạn sẽ chơi chromatic (C, Db, D) đi lên từ IV (C) đến V (D), hoặc chơi Eb9 (#V) sang D9 (V) để kết thúc turnaround.
Đôi khi, hai phần này được chơi bởi hai guitar khác nhau – như trong bản Tush của ZZ Top. Còn ở đây, tôi chơi cả hai cùng lúc trên một guitar, rất thú vị! Chú ý hợp âm Eb9/C nghe khá “căng” – nhưng đừng lo, vì nó sẽ được giải tỏa hoàn toàn khi chuyển sang D9, minh họa hoàn hảo cho khái niệm “căng và xả” trong âm nhạc.
Ví Dụ 3: Interval Của Các Nốt
Đây là một trong những chiêu yêu thích của Gibbons. Ý tưởng rất đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả.
Chúng ta sẽ luân phiên vang lên nốt b7 (F) và nốt chủ (G) của hợp âm G7, rồi để chúng vang hòa vào nhau. Chính sự “va chạm nhẹ” giữa hai nốt tạo nên âm thanh rất “cool”. Chiêu này cũng áp dụng tốt với các hợp âm m7.
Ví Dụ 4: Lick “Dust My Broom”
Thực ra đây không phải lick của Billy Gibbons, nhưng ông sử dụng rất nhiều nên xứng đáng có mặt trong danh sách. Nó xuất phát từ bản kinh điển Dust My Broom của Elmore James, và là một cliché blues mà ai học guitar cũng nên biết.
Cách chơi rất đơn giản: đánh G triad theo nhịp triplet, slide lên từ dưới mỗi nhịp (hoặc như ví dụ này là mỗi hai nhịp). Mục tiêu là tạo cảm giác như bạn đang chơi slide guitar, dù thực tế không dùng slide.
Ví Dụ 5: Pinched Harmonics
Pinched harmonics là một trong những yếu tố dễ nhận ra nhất trong phong cách của Gibbons – gần như mỗi đoạn solo đều có.
Một ví dụ kinh điển là solo trong La Grange. Tôi vẫn nhớ khi còn trẻ đã cố học từng nốt của solo này. Giờ khi già dặn hơn, tôi hiểu rằng pinched harmonics không phải lúc nào cũng được “tính toán sẵn” – bạn chỉ cần “đâm sâu” pick vào dây, để cạnh ngón cái và pick chạm dây cùng lúc, rồi để xem nốt harmonic nào xuất hiện!
Trong video, bạn có thể thấy tôi di chuyển tay phải dọc theo dây để tạo ra các harmonic khác nhau. Đó là lý do tôi không ghi rõ cao độ harmonic trong bản nhạc, vì mỗi lần chơi sẽ ra âm khác nhau.
Đôi khi, Billy còn bật pinched harmonics bằng cách dùng ngón trỏ tay phải gảy dây, rồi dùng cạnh ngón cái tay phải chạm nhẹ lên các điểm node trên dây. Bạn hãy thử – hiệu quả cực kỳ ấn tượng!
Ví Dụ 6: Lick Bend Kết Hợp Tap
Đây là một lick huyền thoại của Gibbons! Tôi lần đầu nghe nó vào năm 1973 trong solo (tại 1:25) của bài Beer Drinkers & Hell Raisers thuộc album Tres Hombres. Đây cũng là lần đầu tiên tôi nghe thấy kỹ thuật tapping trong bản thu – trước cả Van Halen 5 năm!
Cách chơi đúng là:
-
Bend dây G từ nốt C lên D.
-
Tap và giữ dây G tại phím 10.
Do dây vẫn đang bend lên một cung, nốt bạn tap sẽ là G, chứ không phải F như khi dây ở vị trí bình thường. Vibrato bằng tay trái sẽ tạo hiệu ứng mạnh nhất.
Xem thêm:
