Do sự khác biệt rất lớn giữa các loại mandolin, kỹ thuật chơi và thể loại âm nhạc mà nhạc cụ này được sử dụng, không có một câu trả lời duy nhất cho câu hỏi bộ dây nào là phù hợp nhất cho bạn và cây đàn của bạn. Trong hướng dẫn này, chúng tôi sẽ giới thiệu các loại dây mandolin hiện có trên thị trường, đồng thời phân tích đặc điểm chơi đàn và âm sắc của từng loại.
Tuy nhiên, có một điều chắc chắn rằng một bộ dây mới được lựa chọn đúng cách có thể nhanh chóng và với chi phí thấp giúp khôi phục âm thanh cho một cây mandolin đã mất đi độ sáng và độ rõ. Cũng giống như việc bạn đã quen với một tấm kính chắn gió bám bẩn mà không để ý, khi thay dây mới, độ trong trẻo của âm thanh sẽ quay trở lại một cách rõ rệt, dù trước đó bạn hầu như không nhận ra mình đã đánh mất điều đó.
Độ Dày Dây Mandolin
Độ dày dây đàn dùng để chỉ đường kính của dây, ban đầu được đo bằng phần nghìn inch. Các bộ dây mandolin được bán theo set và thường được phân loại bằng những thuật ngữ từ nhẹ đến nặng. Các cặp dây của mandolin gần như luôn có cùng độ dày vì chúng được lên cùng một nốt và được chơi đồng thời. Nhà sản xuất có thể ghi thông số độ dày của cả tám dây hoặc chỉ ghi độ dày của bốn cặp dây trên bao bì.
Mặc dù có sự chênh lệch nhỏ giữa các thương hiệu, dưới đây là các độ dày dây phổ biến, đã được quy đổi sang milimét để phù hợp với hệ đo lường tại Việt Nam.
Bộ dây nhẹ thường có các độ dày lần lượt khoảng 0,254 milimét cho dây cao nhất, 0,356 milimét cho dây tiếp theo, 0,610 milimét cho dây thứ ba và 0,965 milimét cho dây trầm nhất.
Bộ dây trung bình thường có độ dày khoảng 0,279 milimét, 0,381 milimét, 0,660 milimét và 1,016 milimét.
Bộ dây nặng thường có độ dày khoảng 0,292 milimét, 0,406 milimét, 0,660 milimét và 1,041 milimét.
Một số bộ dây được bán với phân loại trung gian, chẳng hạn như trung bình nặng. Theo thời gian, khi bạn hình thành được sở thích rõ ràng hơn về độ dày dây, những mức trung gian này có thể sẽ phù hợp hơn với cây đàn và phong cách chơi của bạn.
Lựa Chọn Độ Dày Dây Phù Hợp Cho Mandolin
Việc tìm ra độ dày dây phù hợp với cây mandolin và phong cách chơi của bạn thường cần đến quá trình thử nghiệm nhất định.
Phần lớn các cây mandolin hiện đại đều được trang bị thanh chỉnh cần, giúp gia cố và cho phép điều chỉnh cần đàn. Những cây đàn này thường có thể chịu được hầu hết các độ dày dây đang được bán trên thị trường. Tuy nhiên, nếu bạn sở hữu một cây mandolin cổ không có thanh chỉnh cần, việc sử dụng dây mỏng hơn sẽ an toàn hơn do lực căng thấp, giúp giảm nguy cơ cong cần.
Trong trường hợp bạn không chắc chắn, lời khuyên tốt nhất là nên tham khảo ý kiến của kỹ thuật viên sửa chữa nhạc cụ dây có kinh nghiệm để đảm bảo cây mandolin của bạn luôn ở trạng thái tốt nhất.
Ảnh Hưởng Của Độ Dày Dây Đến Âm Thanh Và Cảm Giác Chơi
Các bộ dây có độ dày mỏng thường dễ bấm hơn và là lựa chọn rất phù hợp cho người mới bắt đầu chơi mandolin. Nhiều cây mandolin ở phân khúc dành cho người mới thường được trang bị sẵn dây mỏng ngay từ khi xuất xưởng. Dây mỏng tạo ra âm thanh sáng, rõ và dễ kiểm soát, tuy nhiên âm lượng và độ ngân thường thấp hơn. Ngoài ra, loại dây này có thể chưa khai thác hết độ cộng hưởng và sự phong phú về âm sắc mà cây mandolin của bạn có thể mang lại.
Ngược lại, dây có độ dày lớn hơn sẽ khó bấm hơn do lực căng cao hơn. Bù lại, chúng mang đến âm thanh dày, sâu, giàu nội lực với độ ngân và âm lượng lớn hơn rõ rệt. Dây dày đặc biệt phù hợp với những người chơi có lực gảy mạnh, cho phép người chơi đánh sâu tay và khai thác tối đa sức bật của cây đàn.
Vật Liệu Cấu Tạo Dây Mandolin
Dưới đây là các loại vật liệu dây mandolin phổ biến nhất hiện nay cùng với đặc điểm âm thanh của từng loại.
Dây Đồng Phosphor
Đây là loại hợp kim được sử dụng phổ biến nhất trên thị trường. Dây đồng phosphor mang lại sự cân bằng hài hòa giữa độ ấm, chiều sâu và độ sáng của âm thanh. Các hợp kim đồng phosphor theo tỷ lệ 80 phần đồng và 20 phần hợp kim khác đặc biệt được nhiều người chơi ưa chuộng vì độ bền cao và khả năng giữ được độ sáng lâu hơn theo thời gian.
Dây Thép Mạ Niken
Loại dây này thường cho âm thanh sáng hơn so với dây đồng và rất được ưa chuộng bởi những người chơi mandolin điện. Âm thanh rõ nét giúp mandolin dễ nổi bật trong môi trường khuếch đại âm thanh.
Dây Thép Không Gỉ
Nhờ khả năng chống oxy hóa tốt, dây thép không gỉ được nhiều người chơi lựa chọn vì độ bền cao. Âm sắc của loại dây này thường sáng và rõ. Nếu bạn có mồ hôi tay mang tính axit, đây là lựa chọn lý tưởng để kéo dài tuổi thọ dây.
Dây Thép Mạ Chrome
Dây thép mạ chrome thường có lõi thép mạ thiếc và lớp quấn bên ngoài bằng thép chrome. Cấu trúc này tạo ra âm thanh rất rõ ràng, sắc nét nhưng không mang cảm giác kim loại gắt tai.
Các bộ dây đồng phosphor, chẳng hạn như D’Addario EJ73, từ lâu đã trở thành lựa chọn quen thuộc của nhiều người chơi mandolin có kinh nghiệm.
Dây Phủ Lớp Bảo Vệ
Dây phủ có thêm một lớp polymer bên ngoài giúp chống oxy hóa và kéo dài thời gian sử dụng. Mỗi hãng sản xuất sử dụng công thức polymer và lõi dây khác nhau, vì vậy rất khó để khái quát chính xác đặc điểm âm thanh của loại dây này. Tuy nhiên, ưu điểm lớn nhất của dây phủ là độ bền vượt trội và khả năng giữ âm lâu hơn.
Nhờ khả năng chống ăn mòn cao, các bộ dây mandolin phủ lớp bảo vệ như Elixir Nanoweb thường cho thời gian sử dụng dài hơn đáng kể so với dây thông thường.
Các Kiểu Quấn Dây Mandolin
Phần lớn dây mandolin quấn hiện nay thuộc loại quấn tròn, tức là lớp dây quấn bên ngoài có dạng tròn. Các rãnh nhỏ do dây quấn tạo ra có thể gây ra một chút tiếng sột soạt khi bấm và di chuyển ngón tay trên cần đàn.
Ít phổ biến hơn là dây quấn phẳng. Chúng được sản xuất tương tự dây quấn tròn, nhưng lớp quấn bên ngoài được ép hoặc gia công để tạo bề mặt phẳng và mịn hơn. Loại dây này giúp giảm tiếng ma sát của ngón tay, mang lại cảm giác bấm mượt mà và êm ái hơn khi chơi.
Dấu Hiệu Cho Thấy Đã Đến Lúc Thay Dây Mandolin
Việc lên dây và giữ đúng cao độ trở nên khó khăn hơn bình thường.
Bạn nhận thấy dây bị gỉ sét hoặc đổi màu rõ rệt.
Lớp dây quấn bị bung ra, để lộ lõi dây bên trong.
Âm thanh phát ra nghe đục, thiếu sức sống và kém độ sáng.
Bạn không còn nhớ lần gần nhất mình thay dây mandolin là khi nào.
Vậy Bộ Dây Nào Phù Hợp Với Tôi
Như đã đề cập ngay từ đầu, không tồn tại một câu trả lời duy nhất cho câu hỏi tưởng chừng rất quen thuộc này. Cùng một bộ dây nhưng khi lắp lên hai cây mandolin khác nhau có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn về âm thanh và cảm giác chơi. Chính vì vậy, thử nghiệm là yếu tố then chốt để tìm ra lựa chọn phù hợp nhất.
May mắn thay, dây mandolin có mức giá tương đối dễ tiếp cận, nên quá trình thử nghiệm và sàng lọc các lựa chọn không phải là điều tốn kém. Bạn hoàn toàn có thể thử nhiều thương hiệu, vật liệu và độ dày khác nhau để cảm nhận rõ sự khác biệt.
Khi thay dây mới, bạn nên ghi lại ngày thay trên bao bì và giữ lại trong hộp đàn. Đồng thời, hãy ghi chú lại cảm nhận của mình về độ dễ chơi, âm thanh và sự thay đổi của dây theo thời gian khi dây đã ổn định và bắt đầu cũ đi. Việc xem lại những ghi chú này sẽ giúp bạn dễ dàng so sánh và thu hẹp lựa chọn khi tiếp tục thử nghiệm với các loại dây và thương hiệu khác nhau.
