Rất nhiều thứ chúng ta thưởng thức ngày nay có nguồn gốc từ thời cổ đại. Con người đã lên men nho thành rượu vang suốt 10.000 năm. Nướng bánh mì còn có lịch sử xa xưa hơn. Cách làm những thứ này bằng tay hầu như không thay đổi so với các phương pháp cổ xưa. Điều tương tự cũng có thể nói về những người thợ làm đàn thủ công (luthier) khi họ chế tạo đàn violin.

Có thể còn tranh cãi về việc ai là người tạo ra chiếc violin đầu tiên, nhưng hầu hết các học giả đều đồng ý rằng nó được làm ra ở miền bắc Ý vào đầu thế kỷ 16, và rất giống với nhạc cụ mà chúng ta biết ngày nay. Đến thế kỷ 17, đàn violin đã được làm với cần đàn và bàn phím dài hơn một chút. Phần gối cằm (chin rest) không được thêm vào cho đến thế kỷ 19. Điều vẫn giữ nguyên là các nguyên liệu, công cụ và phương pháp được sử dụng để làm đàn violin.

Tất Cả Về Gỗ

Cũng như trước đây, đàn violin chủ yếu được làm từ gỗ. Thông thường là gỗ vân sam (spruce) cho phần mặt trên và gỗ thích (maple) cho phần mặt dưới và thành đàn. Cả hai loại gỗ này đều dày đặc nhưng nhẹ và có thể được cạo mỏng mà không làm ảnh hưởng đến độ bền. Cần đàn thường được làm từ gỗ thích, trong khi bàn phím thường được làm từ gỗ mun hoặc một loại gỗ cứng khác.

Gỗ thích cũng là loại gỗ ưa thích để làm cầu đàn (bridge), gối cằm và hộp cuộn dây. Chốt chỉnh dây được làm từ gỗ mun hoặc một loại gỗ cứng khác. Trong khi miếng đuôi đàn trước đây được làm từ gỗ, thì ngày nay nhựa là chất liệu phổ biến hơn.

Một Số Công Cụ Cơ Bản

Nhiều công cụ giống như những công cụ được sử dụng trong nghề mộc thông thường đều có trong bộ dụng cụ của một thợ làm đàn, bao gồm cưa, đục, dao bào, và kẹp. Các công cụ thiết yếu để làm đàn violin và các nhạc cụ dây khác bao gồm bàn uốn (bending iron) và dao cắt rãnh (purfling cutter). Keo da động vật (hide glue) được sử dụng để dán các mảnh lại với nhau.

Một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần có để làm ra một chiếc violin phát ra âm thanh tốt là đo đạc chính xác. Một nghiên cứu khoa học đã so sánh đàn violin Stradivari và Guarneri với các đàn violin đương đại, và kết luận rằng độ đồng đều về mật độ trong các mảnh gỗ khác nhau là yếu tố tạo nên âm thanh vượt trội của những cây đàn cổ điển đó. Hãy tưởng tượng mức độ tinh xảo của kỹ thuật chế tác này từ 500 năm trước!

Phần lớn công việc liên quan đến việc cạo gỗ cẩn thận để đạt được độ mỏng mong muốn, và cắt khắc các khe và rãnh một cách tỉ mỉ. Chúng ta sẽ không đi vào mọi chi tiết ở đây, mà thay vào đó cung cấp một cái nhìn tổng quan về cách làm một cây đàn violin. Nào, hãy bắt đầu!

Mẫu Dẫn Đường

Sau khi chọn hoặc tạo ra một thiết kế, thợ làm đàn sẽ làm các mẫu cho các mảnh khác nhau từ gỗ ép. Sau khi một mảnh gỗ thích được cắt thành các dải, chúng được sử dụng để tạo thành thành đàn (ribs), hay mặt bên của đàn violin, bằng bàn uốn. Bàn uốn sử dụng hơi nước để làm cho gỗ trở nên dẻo dai. Sau khi uốn thành hình, các thành đàn được dán vào các khối gỗ trên một khuôn. Khuôn này được dùng để vẽ một đường viền trên gỗ vân sam và gỗ thích, sau này sẽ trở thành mặt trên và mặt dưới của thân đàn.

Bắt Đầu Chạm Khắc

Xem quá trình làm nên một cây vĩ cầm:

Sau khi làm theo mẫu để cắt ra gỗ cho phần trên và dưới, thợ làm đàn sẽ sử dụng các loại đục, bắt đầu từ một cái lớn và dần dần chuyển sang công cụ tinh xảo hơn để chạm khắc các mảnh gỗ. Dao bào và dao cạo được sử dụng để làm mịn gỗ. Thân đàn sau đó được uốn cong thành hình theo các hướng dẫn có số đo chính xác.

Tiếp theo, các rãnh được cắt vào các mảnh trên và dưới, sau đó là công đoạn khảm rãnh (purfling) (ba dải gỗ xếp chồng lên nhau) vào các rãnh. Sau khi công đoạn này hoàn thành, phần mặt dưới của đàn về cơ bản là hoàn chỉnh.

Khi phần mặt trên đã được chạm khắc và làm mịn, tiếp theo là đo và cắt các lỗ f. Sau đó, thanh bass được thêm vào. Tiếp theo, phần trên và phần dưới có thể được gắn kết với nhau và gắn cầu đàn.

Bây giờ, đến công đoạn chạm khắc cần đàn và hộp cuộn dây (scroll). Không có mẫu sẵn cho hộp cuộn dây, mà nó được chạm khắc dựa trên trí tưởng tượng của thợ làm đàn. Sau khi các chốt chỉnh dây được tạo ra, chúng được gắn vào cần đàn bên dưới hộp cuộn dây. Lúc này, phần lớn công việc đã hoàn thành. Trước khi gắn và điều chỉnh dây đàn, đàn violin cần được sơn nhiều lớp vecni. Có thể mất vài tuần để khô, và khi đã khô, một lớp hoàn thiện sẽ được thêm vào. Đàn violin bây giờ có thể được gắn dây, chỉnh âm và sẵn sàng để chơi!

Cách thiết lập đàn violin:

Ngay cả ở các xưởng sản xuất hàng loạt violin theo kiểu dây chuyền lắp ráp, những người chịu trách nhiệm cho mỗi phần đều làm việc theo cách tương tự như một thợ làm đàn độc lập. Có thể có những khác biệt nhỏ trong cách làm các loại violin khác nhau, nhưng các nguyên tắc cơ bản vẫn không thay đổi. Bắt đầu với việc chọn gỗ phù hợp, các mẫu được cắt ra, các mảnh được tinh chỉnh và tạo hình một cách có chủ ý, sau đó được lắp ráp bằng keo da động vật. Giống như bánh xe, không có lý do gì để cố gắng tái tạo lại những gì đã hoàn hảo! Để tìm hiểu thêm nhiều thông tin hữu ích về nhạc cụ, hãy theo dõi Tân Nhạc Cụ để có thêm cho mình nhiều kiến thức mới nhé.