Bán kính phím đàn là gì?

Khi lựa chọn mẫu đàn guitar, người chơi thường sẽ bắt gặp thông số về bán kính phím đàn. Vậy bán kính phím đàn là gì? Đó chính là độ cong của phím đàn theo chiều ngang. Nếu nhìn kỹ, bạn sẽ thấy hầu hết phím đàn của guitar và bass đều không hoàn toàn phẳng mà có độ cong nhẹ. Bán kính phím đàn là phép đo độ cong này.

Cách đo bán kính phím đàn

Để xác định bán kính phím đàn, người ta tưởng tượng một đường tròn bao quanh phím đàn, sao cho phím đàn là một phần của đường tròn đó. Bán kính của đường tròn này chính là bán kính phím đàn.

Tại sao bán kính phím đàn quan trọng?

Khác với guitar cổ điển, resonator, banjo, pedal steel và một số loại guitar acoustic có phím đàn phẳng, hầu hết guitar và bass điện đều có phím đàn cong. Độ cong này ảnh hưởng đến cảm giác khi chơi đàn và khả năng bấm dây.

Kích thước bán kính phím đàn thực chất là bán kính của một đường tròn mà từ đó một đoạn nhỏ của chu vi bằng với chiều rộng của phím đàn được lấy ra để đo lường. Bán kính của đường tròn đó, sẽ xác định độ cong của phím đàn (xem sơ đồ bên dưới). Ví dụ, nếu bạn lấy một đường tròn có bán kính 9,5 inch và loại bỏ một đoạn thẳng từ chu vi của đường tròn đó bằng với chiều rộng của phím đàn, bạn sẽ có một phím đàn có bán kính 9,5 inch.

Bán kính phím đàn là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng chơi đàn guitar. Bán kính phím đàn được xác định bởi độ cong của phím đàn, được đo bằng bán kính của một đường tròn. Càng nhỏ bán kính, phím đàn càng cong. Điều này giúp cho việc chơi hợp âm dễ dàng và thoải mái hơn, vì các ngón tay có thể dễ dàng di chuyển giữa các phím. Tuy nhiên, phím đàn cong cũng có thể khiến việc chơi solo và bend trở nên khó khăn hơn. Ngược lại, bán kính càng lớn, phím đàn càng phẳng. Điều này giúp cho việc chơi solo và bend nốt dễ dàng hơn, nhưng lại khiến việc chơi hợp âm trở nên khó khăn hơn.

Fender có một vài quy ước về bán kính phím đàn. Những quy ước này đã phát triển theo thời gian và hiện nay có một số loại quy ước khác nhau để phản ánh sở thích của nhiều người chơi, trong đó bao gồm cả quy ước về độ cong thay đổi theo chiều dài của phím đàn. Hiện nay, hầu hết các nhạc cụ điện của Fender sử dụng một trong hai phép đo bán kính phím đàn chính. Phổ biến nhất là bán kính 9,5 inch (241mm), được áp dụng vào những năm 1980 và hiện được tìm thấy trên khoảng hai phần ba nhạc cụ điện của Fender.

Bán kính phím đàn phổ biến thứ hai, 7,25 inch (184mm), là một thông số kỹ thuật thời kỳ cổ điển hiện được sử dụng trên gần một nửa số lượng guitar điện của Fender. Bán kính phím đàn 7,25 inch bắt nguồn từ những năm 1950 và được sử dụng cho hầu hết các nhạc cụ điện của Fender cho đến những năm 1980. Bán kính này không bao giờ hoàn toàn biến mất, nhưng sự phổ biến của bán kính 9,5 inch phẳng hơn một chút thay thế trong thời hiện đại.

Sơ đồ minh họa khái niệm bán kính phím đàn. Cả hai cần/phím đàn được nhìn thấy ở đây ở mặt cắt ngang đều có cùng chiều rộng; lưu ý rằng bán kính 7,25 inch kiểu cổ điển nhỏ hơn ở bên trái tạo ra độ cong phím đàn lớn hơn so với bán kính 9,5 inch hiện đại dài hơn ở bên phải.

Các bán kính phím đàn khác được thấy trên các dòng guitar điện của Fender hiện tại ít phổ biến hơn nhiều. Tính đến mùa hè năm 2014, khoảng một chục nhạc cụ Fender hiện đại có bán kính phím đàn 12 inch (305 mm) phẳng hơn - và một mẫu duy nhất, Custom Telecaster FMT HH của dòng Special Edition, có bán kính 15,75 inch (400 mm) thậm chí còn có độ phẳng hơn.

Khoảng ba chục nhạc cụ điện Fender hiện có trang bị phím đàn bán kính kép, trong đó độ cong dần dần thay đổi theo chiều dài của cần, với cung lớn nhất gần đầu đàn và dần dần (nhưng không hoàn toàn) phẳng về phía cuối thân của phím đàn. Ví dụ, một phím đàn như vậy có thể có bán kính 9,5 inch ở đầu cần đàn và bán kính 14 inch ở cuối cầm đàn; các thiết kế bán kính kép khác được Fender sử dụng bao gồm 7,25”-12” và 12”-16”. Ưu điểm của phím đàn bán kính kép là một số tay guitar thấy bán kính tròn hơn gần đầu đàn phù hợp hơn để chơi hợp âm và bán kính phẳng hơn gần thân đàn phù hợp hơn để chơi solo.

Chiều cao của dây đàn so với phím đàn (hoặc action) thường được tinh chỉnh để khớp với độ cong của bán kính phím đàn một cách chính xác hơn,mặc dù người chơi có thể dễ dàng điều chỉnh độ cao từng dây theo sở thích cá nhân. Trên những nhạc cụ có phím đàn bán kính kép, chiều cao dây đàn thường được đặt để khớp với bán kính phím đàn về cơ bản ở giữa chiều dài của cây đàn; tức là, tại hoặc gần phím thứ 12.